به شی یـه کـه م
خوای گه‌وره له قوڕئانی پیرۆزدا ئه‌فه‌رموێ {{وهو الذی یتوفاکم باللیل }}سوره‌تی الانعام"60"لێره‌دا بۆمان ده‌رده‌که‌وێ که نووستن جۆرێکه له جۆره‌کانی مردن ، ری بون هه‌روه‌ها زانایـان ئه‌لێن که ژووری نووستن تاریك و بێ ده‌نگ ده‌بێ و پله‌ی گه‌رمایی گیـانی ئاده‌مـیزاد و ژووره‌که یـه ك سان ده‌بێت و چاو ده‌نوقێ
ده‌ماره‌کا‌نی له‌ش شل ده‌بێته‌وه‌و مێشك هێمن ده‌بێت وحاله‌تی نووستن رووده‌دات و له هه مان کاتیش دا هه‌ستی بزوێنی ده‌ره‌وه په‌کی ده‌که‌وێ وته‌نـها هه‌ستی شاراوه‌ی ناوه‌وه ده‌ست به‌کار ده‌بێ وخه‌و ده‌بینێ " خه‌و بینین جۆراو جۆره وه‌ك خه‌وی سه‌رپێچی و نائاسایی لێره‌دا مرۆڤ خه‌و ده‌بینێ و خه‌وه‌که‌ی به پێچه‌وانـه‌ی کاری رۆژانـه‌ی ژیـانی ده‌بێت هه‌روه‌ها خه‌وی به دیـهاتنی نیـاز و مـه‌به‌ست وه‌ك بلێ ی له ژیـانی ئاسایی دا ناتوانێ کارێك ئه‌نجام بدات یـان جۆره خواردنێکی تایبه‌تی بخوات به‌ڵام له خه‌ودا ئه‌توانێ کاره‌که‌ش ئه‌نجام بده‌ات و خواردنـه‌که‌ش بخوات جۆرێکی دیکه ی خه‌و هه یـه خه‌وی هه‌ستیـاری یـه یـه‌کێ ئه‌گه‌ر لێفه‌که‌ی بخاته سه ر ده مـی له خه ودا وا ئه زانێ كه دوژمنـه كه ی ئه ی خنكێنێ
هه‌روه‌ها خه‌وی که‌سانی ئیمان داریش هه یـه ئه‌م جۆره خه‌وه مـه‌به‌ستی ڕون و ئاشکرایـه و خه‌وی خه‌یـاڵ و خه‌وی ڕاسته‌قینـه‌ش هه‌یـه.
شی ه‌وه‌ێ ئه‌م هه‌موو جۆره خه‌وه به پێ ی ئاین و ته‌مـه‌ن ده‌گۆڕدرێ و هه‌روه‌ها ده‌بێ بزاندرێ ئه‌و که‌سه‌ی خه‌وه‌که‌ی بینیوه پیـاوه یـان ئافره‌ته گه‌نجه یـان مندال چونکه ه‌وه‌ی کۆدی خه‌و پێویستی به‌م زانیـاریـانـه هه‌یـه ئه‌مـه کورته باسێك بوو ده‌رباره‌ی نووستن و خه‌و بینین . ئێستاش چه‌ند ووشـه‌یکتان بۆ شی ئه‌که‌مـه‌وه له‌وانـه‌ی که‌زۆر دێته خه‌وتان و شی ه‌وه‌که‌ش به گشتی ده‌بێت .
(1) : ری بون باوك :: ئه‌و که‌سه‌ی باوکی له خه‌ودا ببینێ ئه‌گه‌ر هه‌ژارو ده ست كورت بێت رزق و پاره یـه كی زۆری بۆ دێت و ده وڵه مـه ند ئه بێت................. ری بون
(2) : شێر ::ده‌سه‌لات دارێکی زالم و زۆرداره و ترسناکه له‌وانـه‌شـه مردن بێت چونکه درنده‌یـه ئه‌گه‌ر نـه‌خۆش له خه‌ودا شێر بیبینێ چاك ئه‌بێته‌وه ئه‌گه‌ر یـه كێك له خه ودا شێر ببینێ و لێ ی نـه ترسێ به‌سه‌ر دوژمنـه‌که‌ی دا زاڵ ئه‌بیت ئه‌گه‌ر شێرێك بچێته مالێك و ئه‌و ماله نـه‌خۆشی تیـا بێت ئه‌و نـه‌خۆشـه ئه‌مرێ .
(3) : له سێداره دان ::رزگار بوونـه له‌ژێر ده‌ستی وله‌زیندان ئه‌وه‌ی قه‌رزار بێت قه‌رزه‌که‌ی ئه‌داته‌وه له‌وانـه‌یـه پاره‌یـه‌کی زۆریشی ده‌ست که‌وێت هه‌روه‌ها نـه‌خۆش چاك ئه‌بێته‌وه له وانـه‌شـه هه‌ڵگه‌رانـه‌وه بێت له ئاین ئه‌و که‌سه‌ی له خه‌وا سه‌ری بپه‌ڕێندرێ باوك و دایکی ئه‌مرن .
(4) : نوێژكردن :: ته‌واو بوون و پته و بوونی په‌یمانـه و هه روه ها به‌دی هاتنی خواست و مـه‌به‌سته ، ئه‌و كه سه ی له‌سه‌ر ده‌رگا یـان له‌سه‌ر جێی نووستن نوێژ بکات ئه‌مرێ ، به‌لام به گشتی نوێژ كردن له خه ودا ڕزگار بوونـه له بـه ندیخانـه و به ده ست هێنانی ڕزق و پاره یـه . ری بون
(5): سێو :: سێو له خه‌ودا بـه مانای مندال دێت ، هه‌روه‌ها بۆ سوڵتان و پاشا ماڵ و موڵکه بۆ تاجر بازرگانی وتجاره‌ته بۆ جوتیـاریش به‌رو بومـی زه‌وی كشتوكاڵی یـه ، سیوی شیرین ڕزقێكی حه ڵاڵه و سێوی ترش حه رامـه ، سێو وه رگرتن له سوڵتان یـان پاشا زۆر باشـه ئه و كه سه ی له مزگه وت سێوێك بۆن كات ئه وه كچكی خانـه دانی ده ست ئه كه وێت و ئه ی خوازێ .........................................................
(6) : جن و جنۆكه :: فێڵ و فێڵ بازی له کاروباری دونیـادا ، ئه گه‌ر جنێکی زاناو تێ گه‌یشتو ببیندرێ ئه‌وه جیـاوازه ، ئه‌وه‌ی ببینێ بۆته جن ئه‌وكه سه به هێز ده‌بێت ئه‌وه‌ی ببینێ جن له‌نزیك مالی دا وه‌ستاوون ئه‌و که‌سه زیـانێکی زۆری لێ ده‌که‌وێ ، ئه‌وه‌ی له خه‌ودا جن بچێته ماڵی ئه‌وه دوژمنانی ئه چنـه ماڵی و دزیش دزی لێ ئه‌كات، ئه‌و که‌سه‌ی قورئانی پیرۆز بخوێنێ بۆ جنـه‌کان یـان فێری خوێندنی قۆرئانیـان بکات ئه‌و که‌سه له کۆمـه‌ڵگه‌دا شکۆدار و ده‌سه‌ڵات دار وپایـه بـه رز ده‌بێت ، ئه‌وه‌ی جن بخوازێ ئه‌و كه سه هاوسه‌ره‌که‌ی ئافره‌تێکی باش نابێت .
ئه‌م شی ه‌وه‌مان زۆر به کورتی بوو باسی زیـاتر هه‌یـه ده‌رباره‌ی ئه‌م ووشانـه‌ی سه‌ره‌وه و سه‌دان ووشـه‌ی تر هه‌روه‌ها ئێمـه ئاماده‌ین بۆ ه‌وه‌ی کۆدی خه‌وه‌کانتان و شی ه‌وه‌ی و وه‌ڵام دانـه‌وه‌ی پرسیـاره‌کانتان ، ئه توانن بـه م ئیمێله ی خواره وه په یوه ندیمان پێوه بكه ن ، زۆر سوپاس که تا به‌شی داهاتووی خه‌ونامـه به‌خواتان ئه‌سپێرین .
به‌شی دووه م ) )
خه‌و ئاوێنـه‌یـه ئه‌و ئاوێنـه‌یـه وێنـه‌ی شاراوه‌ی ناوه‌وه‌مان و راستی باری گیـانی و ده‌رونیمان ئه‌خاته به‌ر چاو هه‌روه‌ها ئه‌ی سه‌لمێنێ که گیـانمان روحی تێدایـه‌و ئه‌و روحه‌ش له‌بواری ئاین و ژیـان دا تیشکی رۆشن که‌ره‌وه‌ی ناوه‌وه‌و ئیلهامـی له خوای گه‌وره‌وه وه‌رده‌گرێت خه‌و وێنـه‌ی ره‌سه‌نایـه‌تی و گه‌وهه‌ری ئاده‌مـیزاده وخزمـه‌تی ره‌وشت و ره‌فتاری مرۆڤایـه‌تی ئه‌کات خه‌وی راسته‌قینـه‌و چاک له ته‌نگانـه‌دا یـارمـه‌تییمان ئه‌دات و رێگه‌مان رۆشن ئه‌کاته‌وه و توانای زیـاترمان پێ ئه‌به‌خشێ بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین به چاکی گیروگرفته‌کانمان چاره‌سه‌ر بکه‌ین.
دوای ئه‌م باسه کورته ده‌رباره‌ی خه‌و بینین چه‌ند ووشـه‌یـه‌کی ترتان بۆ شی ئه‌که‌مـه‌وه هیوا دارم به‌دڵتان بێت:-
ده‌رزی دورمان: دۆزینـه‌وه‌ی هاوسه‌ره بۆ ئه وانـه‌ی بێ هاوسه‌رن ،ئه‌و که‌سانـه‌ی هه‌ژارن ده‌رزی له خه‌وا ببینن پاره‌یـان بۆ دێت ،ئه‌و که‌سه‌ی ده‌رزی به ده‌زووه‌وه ببینێ کارو باری باشتر ئه بێت، ئه‌وه‌ی ده‌رزیـه‌که‌ی بشکێ کاروباری تێک ئه‌چێت ، ئه‌و که‌سه‌ی ده‌رزی بخواتئه‌و که‌سه‌ی حه‌زی لێ ناکات باسی نـهێنیـه‌کانی ئه‌کات،ئه‌وه‌ی ده‌رزیـه‌ک بکات به گیـانی یـه‌کێکا ئه‌وه قسه‌ی ناخۆشی پێ ئه‌ڵێ،ئه‌وه‌ی جل و به‌رگ بۆ خه‌لکی بدورێ ئه‌وه ئامۆژگاریـان ئه‌کات ئه‌گه‌ر بۆ خۆی بدورێ پاره‌ی ده‌ست ئه‌که‌وێ.
مار: مار له خه‌ودا دوژمنـه یـان پاره‌یـه یـان ئافره‌ته یـان کوڕه .ئه‌و که‌سه‌ی مار ببینێ و لێ ی نـه‌ترسێ ئه‌و که‌سه زۆر ئازاو به‌توانایـه ، مار دوژمنێکی پاره داره چونکه ژه هر له خه‌ودا پاره‌یـه ، ئه‌گه‌ر یـه‌کێک له خه‌ویـا ببینێ مار چوه‌ماڵی ئه‌وه له‌لایـه‌ن دوژمنـه‌که‌یـه‌وه هه‌ڵ ئه‌خه‌ڵه‌تێ ئه‌گه‌ر ماره‌که بگرێت و بۆ خۆی بیبات ئه‌وه زۆر به ئاسانی پاره له دوژمنـه‌که‌ی وه‌رئه‌گرێ ، ئه‌گه‌ر ماره‌که بکوژێ به‌سه‌ر دوژمنـه‌که‌ی زاڵ ئه‌بێت ئه‌گه‌ر ده‌ستیشی به خوێن بێت ئه‌وه دوژمنـه‌که‌ی ئه‌مرێ وپاره‌ی بۆ ئه‌مێنێته‌وه ، مار پێوه دان باش نی یـه مانای زیـان لێکه‌وتنـه ،فڕینی مار سه‌فه‌ره ، کوشتنی ماری بچوک مانای کوشتنی کورێکی بچکۆله‌یـه ، کوشتنی مار به کۆمـه‌ڵ له بازاردا مانای جه‌نگ رووده‌دات ودوژمن سه‌رئه‌که‌وێت (له به‌شـه‌کانی داهاتوودا زیـاتر باسی مارتان بۆ ئه‌که‌م).
ترس : له خه‌ودا هێمنی و ئاسایشـه ، هه‌روه‌ها تۆبه ه ،ئه‌وه‌ی بترسێ ئه‌وه تۆبه ئه‌کات ، ئه‌وه‌ی بترسێ ناودارو پایـه به‌رز ئه‌بێت ،ئه‌وه‌ی چاوه‌نواڕی ترس بکات ئه‌وه تووشی شـه‌ر ئه‌بێت ،ئه‌وکه‌سه‌ی له خه‌ویـا ببینێ ئه‌ترسێ و یـه‌کێکیش پێی ئه‌ڵێ مـه‌ترسه تۆ نامری و ناتوانی بژیت ئه‌و که‌سه کوێر ئه‌بێت.
مـیوان : مـیوان له خه‌ودا بۆ سک پڕ مژده‌ی له‌دایک بوونی کوڕه ، بۆ خه‌ڵکی تریش مانای ده‌ست که‌وتنی پاره‌یـه .
کچ : ئه‌گه‌ر ئافره‌ت له خه‌ویـا کچێک ببینێ ئه‌وه دوژمنـه‌که‌ی بینیوه ، له‌خه‌ودا بینینی کچێکی جوانی نـه‌ناسراو مانای مژده‌ی هه‌واڵێکی خۆشـه ، کچی نـه‌ناسراو له‌کچی ناسراو باشتره ، بینینی کچێک یـان ئافره‌تێکی روو گرژ مانای هه‌واڵێکی ناخۆشـه ،بینینی کچی جوان له خه‌ودامانای خۆشی و کامـه‌رانی وخێر و سه‌رکه‌وتنـه ،کچی لاواز مانای هه‌ژاری و ده‌ست کورتی یـه ، کچ له خه‌ویـا ببێته پیرێژن مانای ئه‌وه‌یـه باری ئاینی زۆر باشـه ، هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر پیرێژن ببێته کچ مانای ئه‌وه‌یـه وه‌ک جاران به‌هێزو به توانا ئه‌بێت .
ڕۆژ :ته‌واو بوونی شـه‌و و هاتنی رۆژ مانای ته‌واو بوونی غه‌م و په‌ژاره‌یـه ، هه‌روه‌ها نوێ ه‌وه‌ی جل و به‌رگ وهاوسه‌رو منداڵه هه‌روه‌ها مانای رزگار بوونی به‌ندکراو وه‌وه‌ی ده‌رگای خێرو خۆشیـه .
ڕووباری هه‌نگوین :مانای قورئانی پیرۆزو زانسته .
ده‌نگی ناو ته‌له‌فۆن : ده‌نگه‌که له‌خه‌ودا چۆن له ته‌له‌فۆنـه‌وه بۆت هات و بیستت له‌ژیـانیش دا وه‌ک خۆی رووئه‌دات ،ئه‌گه‌ر ئاگاداریـان کردیته‌وه که کارێکت به‌ده‌سته‌وه‌یـه‌و نابێ ئه‌نجامـی بده‌یت ئه‌بێ ئه‌و کاره ئه‌نجام نـه‌ده‌یت ، یـان ئه‌وه‌ی له‌خه‌ودا بیستت مژده بوو ئه‌وه مژده‌یـه‌کت بۆ دێت.
دیـاری :له‌خه‌ودا دل خۆشی یـه هه‌روه‌ک خوای گه‌وره له قورئانی پیرۆزدا ئه‌فه‌رموێ {{ بل انتم بهدیتکم تفرحون }} سوره‌تی نمل " 36 " هه‌روه‌ها دیـاری مانای خۆشـه‌ویستی یـه ، یـان خواز بێنی ه ، ئه‌و که‌سه‌ی وه‌ک دیـاری قاپێ خورمای بدرێتێ کچه‌که‌ی شوو ئه‌که‌ت
به شی (3)
فه‌رمون له‌گه‌ڵ چه‌ند ووشـه‌یـه‌کی دیکه‌ی هه‌ڵبژێردراو له فه‌رهه‌نگی خه‌ونامـه‌ی کوردی: :
: (1) : كه روێشك : که‌روێشك له خه‌ودا ئافره‌ته ، ئه‌وه‌ی که‌روێشکێکی ده‌ست که‌وێت ئه‌وه ژن دێنێ ، ئه‌گه‌ر که‌روێشکه‌که سه‌ر ببڕێت ئه‌وه ژنـه‌که‌ی بۆ نامێنێته‌وه ، هه‌روه‌ها ووتراوه که‌روێشك پیـاوێکی ترسنۆکه ، یـان ئافره‌تێکی باش نی یـه ، ئه‌وه‌ی هه‌ندێ گۆشت و پێستی که‌روێشکی بدرێتێ له ئافره‌تێکه‌وه هه‌ندێ پاره‌و یـارمـه‌تی پێ ده‌گات ، ئه‌وه‌ی که‌روێشکێکی بچکۆله‌ی نێره بگرێت کاره‌ساتێکی گه‌وره‌ی به‌سه‌ر دێت.
: (2) : شـه یتان : بینینی شـه‌یتان له‌خه‌ودا مانای هه‌ڵه‌ه ، له یـه‌کێ له پیـاو چاکانیـان پرسی ووتیـان ئایـا شـه‌یتان ده‌نوێ ؟ پیـاو چاکه‌که له‌وه‌ڵام دا پێ که‌نی و ووتی ئه‌گه‌ر شـه‌یتان بنوێت ئه‌وه به‌چاکی ده‌هه‌سێینـه‌وه ، هه‌روه‌ها بینینی شـه‌یتان له‌خه‌ودا مانای نوێژ نـه وپاره دزین و گوناه ه ، هه‌روه‌ها فێڵ و فێڵ بازی و سحر حه‌سودی و جیـابونـه‌وه‌ی ژن و مێرده ، شـه‌یتان له خه‌ودا پادشایـه‌کی زۆردارو کافرو بێ ئیمانـه ، ئه‌گه‌ر یـه‌کێك له خه‌ودا ببینێ بۆته شـه‌یتان ئه‌و که‌سه کوێر ئه‌بێ یـان چاوی تێك ئه‌چێت و باش نابینێ یـان له دینـه‌که‌ی هه‌ڵده‌گه‌رێته‌وه یـان به فێڵ و فێڵ بازی و قۆڵ بڕینـه‌وه هه‌ندێ پاره‌ی ده‌ست ئه‌که‌وێ یـان ئه‌توانێ دوژمنانی هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنێ ، ئه‌وه‌ی شـه‌یتان بکوژێ ئه‌وه فێڵ بازێکی وه‌ك شـه‌یتان هه‌ڵده‌خه‌ڵه‌تێنێ .
: (3) : ناو : ئه‌گه‌ر یـه‌کێك له‌خه‌ودا ناوی گۆڕاو بوه ناوێکی دیکه هه‌روه‌ك ئه‌و ناوه‌ی له خه‌ودا لێیـان نا یـان به‌و ناوه‌ی له‌خه‌ودا بانگیـان کرد به پێی ئه‌وناوه باری ژیـانی ئه‌و که‌سه ئه‌گۆردرێ ، ئه‌گه‌ر ناوی ببێته (کامـه‌ران ) له خۆشی دا ئه‌ژێ ئه‌گه‌ر ببێته (صالح) ده‌بێته پیـاوێکی چاك و خوا ناس ئه‌گه‌ر ببێته ( چیـا ) ئه‌وه شکۆمـه‌ند ئه‌بێت ئه‌گه‌ر ببێته (گوڵزار)خه‌ڵکی خۆشـه‌ویست ئه‌بێت ، ئه‌گه‌ر له‌خه‌ودا ناوی ( شـه‌ل و کوێر ) به‌ناوی یـه‌کێکه‌وه بنوسێ یـان بۆ نمونـه ئه‌گه‌ر ناوی ( چالاك ) بێت و به ناوی (چالاکه شـه‌ل ) بانگی بکه‌ن له داهاتودا شـه‌ل ئه‌بێت یـان به‌ناوی (چالاکه کوێر) بانگی بکه‌ن له‌داهاتودا کوێر ئه‌بێت ، ئه‌و که‌سه‌ی له خه‌ودا ناوێکی ناخۆشی لێ ئه‌نێن ئه‌و که‌سه له ژیـاندا شـه‌رمـه‌زارو عه‌یبدار ئه‌بێت یـان توشی نـه‌خۆشی ئه‌بێت ، ناوی خۆش خۆشی و شادی دێنێ . .
: (4) : باینجان : له کاتی خۆیی دا ده‌ست که‌وتنی خێر و رزقه به هه‌وڵێکی که‌م ، ئه‌گه‌ر کاتی خۆی نـه‌بێت باش نی یـه ، خواردنی باینجان له خه‌ودا مانای کین ده‌ربڕین و هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندنـه بۆ راوچیش راوێکی چاك و خێرو خۆشی و به ره كه ته . .
:(5) ده رگا : ده‌رگای کراوه ده‌رگای رزقه ، چۆنیـه‌تی ده‌رگای ماڵ چۆنیـه‌تی ئافره‌ت ده‌رده‌بڕێ ده‌رگای دانـه‌خراو یـان ده‌رگای کراوه مانای ئه‌وه‌یـه ئافره‌ته‌که ژنـه‌و به ته‌مـه‌نیشـه ، ئه‌گه‌ر یـه‌کێك ده‌رگای ماڵێکی له‌ئاسن دروست کراوی داخست ئه‌و که‌سه ژن دێنێ ئه‌گه‌ر ئافره‌تیش بوو شووئه‌کات ، تێكچونی ده‌رگا مانای تێك چونی باری ژیـانی خاوه‌ن خانوه‌که‌یـه ، ده‌رچونی ده‌رگا له جێێ خۆی یـان سووتان یـان شکانی کاره‌ساته ، ده‌رگای بچووك له ناوه‌راستی ده‌رگای گه‌وره‌دا ببیندرێ باش نی یـه چونکه ده‌بێته هۆی بڵاوبونـه‌وه‌ی نـهێنی ئه‌و ماڵه ، ده‌رگای نوێ و پته‌و جوان زۆر باشـه و باری دانیشتوانی ماڵه‌که ده‌رده‌بڕێ ، بازدانی شێر له‌سه‌ر ده‌رگای ماڵ مانای ئه‌وه‌یـه چه‌ند پیـاوێکی به‌دکار چاویـان له ئافره‌تی ئه‌و ماڵه‌یـه ، ئه‌و که‌سه‌ی بگه‌ڕێ و ده‌رگای ماڵیـان نـه‌دۆزێته‌وه ئه وه له دونیـادا سه‌ری لێ شێواوه ، ئه‌وه‌ی ده‌رگای زۆری له به‌رده‌م دا بکرێته‌وه کارو باری له ژیـان دا چاك ئه‌بێت ده‌رچون له ژوورێکی ته‌سك و تاریك به رێگه‌ی ده‌رگایـه‌که‌وه بۆ گۆره‌پانێکی سه‌وزو فره‌وان مانای رزق و خۆشی و کامـه‌رانی یـه چونـه ژووره‌وه له ده‌رگایـه‌کی نـه‌ناسراو سه‌رکه‌وتنـه به‌سه‌ر دوژمن ، ئه‌گه‌ر یـه‌کێك له ده‌رگایـه‌که‌وه ده‌رچێت و سروشتێکی زۆر جوان ببینێ ئه و که‌سه ئه‌مرێ و ئه‌چێته به‌هه‌شت ئه‌گه‌رله ده‌رگاکه ده‌رچو بۆگه‌نی و تاریکی و ئاگرو دوکه‌ڵی بینی
ئه و كه سه جێ ی دۆزه خه .
. .6) : پاقله : : پاقله‌ی ته‌ڕ خه‌مـه ،پاقله‌ی ووشك پاره‌و خۆشی یـه ، پاقله‌ی سه‌وز رزق و جل و به‌رگ و پاك و خاوێنیـه) .
: (7) : گریـان : ئه‌گه‌ر گریـان ره‌ش پۆشی وله‌خۆدانی له‌گه‌ڵ دا بێت مانای خه‌م وخه‌فه‌ته ، ئه‌گه‌ر یـه‌کێك له ترسی خوا یـان به هۆی خوێندنی قورئانی پیرۆز یـان به هۆی په‌شیمانی له‌کرده‌وه‌یـه‌كی ناڕه‌وا بگریـه‌ت ئه‌وه مانای خۆشی و شادی یـه و هه‌روه‌ها مانای باران بارین و ته‌مـه‌ن درێژی وخوا په‌رستنـه. .
:(8) : سامان : بۆ هه‌ژار تێك چوونی باری ژیـانـه ،هه‌روه‌ها هاوسه‌رو کرده‌وه‌ی چاکه ، سامان بۆ نـه‌خۆش گۆڕه که‌یـه‌تی .
:(9) : قه سپ : له خه‌ودا رزقه ، خواردنی قه‌سپ له خه‌ودا مانای ده‌ست که‌وتنی پاره‌ی حه‌ڵاڵه وئه‌و رزق و پاره‌یـه‌ش کاتی یـه و به‌رده‌وام نابێت. .
به شی (4)
ئه مـه ش چه‌ند ووشـه‌یـه‌کی تری فه رهه نگی خه و نامـه ی كوردی یـه ::
:(1) : ئاوریشم : بینینی ئاوریشم خۆشـه‌ویستی یـه ، ده‌سه‌ڵات دار یـان پاشا جل و به‌رگی ئاوریشم له‌به‌ر کات پایـه‌به‌رز ترو گه‌وره‌تر ئه‌بێت ، مردو ئاوریشمـی له‌سه‌ر بێت له‌و دونیـایـه پایـه به‌رزه ،ئاوریشمـی زه‌ردو سور نـه‌خۆشی یـه ، هه‌روه‌ها کرده‌وه‌ی چاکی ئه‌و که‌سانـه ده‌رده‌بڕێ که شایـه‌سته‌ی ئه‌وه‌ن بچنـه به‌هه‌شت ، یـان بگه‌نـه پله‌و پایـه‌ی سه‌رۆکایـه‌تی ، ئاوریشم خواستنی ئافره‌تێکی به ئابڕوو به شـه‌ڕه‌فه ،هه‌روه‌ها ده‌روازه‌ی ده‌رچونـه له غه‌م و خه‌فه‌ت وپه‌ژاره‌وه به‌ره‌و خۆشی و کامـه‌رانی. .
:(2) : پیـاز : خواردنی پیـاز باش نی یـه ، ئه‌وه‌ی نـه‌خۆش بێت و له خه‌ودا ببینێ پیـاز ئه‌خوا ئه‌مرێ ،ته‌ڕه پیـاز هه‌وڵ و کۆشش و کاره بۆ به ده‌ست هێنانی قازانج ،ته‌ڕه پیـازی زۆر ته‌ندروستی باش و خه‌م و خه‌فه‌ت و جیـابونـه‌وه‌یـه ، خواردنی پیـاز بۆ نـه‌خۆش باشـه ، ئه توانین بڵێین پیـاز پاره‌یـه . .
(3) : هێلكه : هێلکه له ناو قاپ دا بێت ئه‌وه ئافره‌ته ، ئه‌وه‌ی ببینێ مریشکه‌که‌ی هێلکه‌ی کرد کوڕی ئه‌بێت ، خواردنی هێلکه به کاڵی خواردنی پاره‌ی حه‌رامـه یـان زینایـه یـان کاره‌ساتێکی گه‌وره‌یـه ، ئه‌و که‌سه‌ی ببینێ هێلکه‌ی به‌ده‌سته‌وه‌یـه هاوسه‌ره‌که‌ی وه‌ك مردوی لێ دێت یـان ببینێ هاوسه‌ره‌که‌ی هێلکه‌ی کرد کوڕێکی کافرو بێ ئیمانی ئه‌بێت ، کڕ که‌وتنی مریشك له‌سه‌ر هێلکه‌و له‌پاشان دا ده‌رچونی جوچکه مانای زیندو بونـه‌وه‌ی باس و کرده‌وه‌ی مردوێکه ،له‌وانـه‌شـه ئه‌وه‌نده‌ی ژماره‌ی جوچکه‌کان ئه‌و ماڵه منداڵیـان ببێت ئه‌و که‌سه‌ی ببینێ هێلکه‌ی زۆری هه یـه ئه‌و که‌سه ده‌وڵه‌مـه‌نده مـه‌ترسی ئه‌وه‌ی لێ ئه‌کرێت له رێ لا بدات ، هێلکه‌ی کوڵاو چاره‌سه‌ر بوونی کاروبارێکی ئاڵۆزاوه و ده‌ست که‌وتنی پاره‌یـه و خواردنیشی ژن هێنانـه‌و ژنـه‌که‌ش ده‌وڵه‌مـه‌نده ، ئه‌و که‌سه‌ی هێلکه‌یـه‌کی بدرێتێ ئه‌وه کوڕێکی ئه‌بێت ئه‌گه‌ر هێلکه‌که بشکێ کوڕه‌که‌ی ئه‌مرێ ،ئه‌وه‌ی تۆکڵی هێلکه بخوات ئه‌وه کفن دزه ، به‌کورتی هێلکه مانای ژن هێنان و منداڵ بون وزێڕو زیو و گۆڕ و کۆه‌وه‌ی پاره‌و هاتنـه‌وه‌ی که‌س و کاره . .
(4) : خۆشی و شادی : له‌خه‌ودا گریـانـه له‌وانـه‌شـه کۆتایی خه‌م و خه‌فه‌ت بێت ،ئه‌و که‌سه‌ی ببینێ دڵخۆشـه دڵته‌نگ ئه‌بێت .
(5) : ژه هر: له خه‌ودا پاره‌یـه ، یـه‌کێك ژه‌هر بخوات و گیـانی بئاوسێ ئه‌وه‌نده‌ی ئاوسانـه‌که پاره‌ی بۆ دێت ، ئه‌گه‌ر هیچی لێ نـه‌یـه‌ت ئه‌وه خه‌م و خه‌فه‌ته ، ژه‌هری کوشنده مانای مردنـه ، هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ی ژه‌هر بخوات غه‌مبار ئه‌بێت ، ئه‌وه‌ی ببینێ ژه‌هرئه‌خوات ته‌مـه‌ن درێژ ئه‌بێت ، ئه‌وه‌ی ژه‌هر بداته خه‌ڵکی تر ئه‌وه زینا ئه‌کات . .
(6) : منداڵی ساوا : :خه‌م و خه‌فه‌ت و ماندو بوونـه له په‌روه‌رده ی منداڵ ، هه‌ڵگرتنی منداڵێکی ساوا زۆر باشـه و ئه‌و که‌سه‌ی هه‌ڵی ئه‌گرێ ئه‌گه‌ر له‌زیندان بێت به‌ڕه‌ڵڵا ئه‌کرێت یـان هه‌ژار بێت ده‌وڵه‌مـه‌ند ئه‌بێت ،له دایك بوونی منداڵ له ده‌مـه‌وه مانای مردنـه .
(7) : بوك و زاوا : :بینینی بوك و زاوا به رازاوه‌یی خۆشی و شادی یـه ، ئه‌وه‌ی ببینێ زاوایـه‌و بوکه‌که‌شی دیـار نی یـه ناویشی نی یـه و ناسراویش نی یـه ئه‌و که‌سه ئه‌مرێ یـان یـه‌کێك ئه‌کوژێ ، ئه‌گه‌ر بوکه‌که‌شی بینی ئه‌وه به پێی جوانی بوکه‌که‌و مانای ناوی ده‌رگای رزقی لێ ئه کرێته‌وه
8) : باڵا : کور ت بونـه‌وه‌ی باڵای به‌رز له خه‌ودا باش نی یـه ، باڵای به‌رز له خه‌ودا فیتنـه‌و دوو ڕووی یـه ، باڵا له ڕاده‌ی ئاسایی زیـاتر به‌رزبێته‌وه و بگاته ئاسمان یـان زۆر کورت بێته‌وه‌و ئاسایی نـه بێت مانای مردنـه ، کورت بونـه‌وه‌ی باڵا مانای لاچونـه له پله‌و پایـه ، باڵای به‌رزی ئاسای مانای به‌دی هاتنی نیـازو مـه‌به‌سته .
9) : دان كه وتن : : دان که‌وتن له خه‌ودا ته‌مـه‌ن درێژی یـه ،ئه‌گه‌ریـه‌کێك له خه‌ودا بینی هه‌مو دانـه‌کانی که‌وت ئه‌و که‌سه زۆر ئه‌ژێ و ته‌مـه‌ن درێژ ئه‌بێت ،ئه‌گه‌ر هه‌مو دانـه‌کانی که‌وت نـه‌یـانی بینیـه‌وه نزیکترین که‌س و کاری پێش خۆی ئه‌مرن یـان نـه‌خۆش ئه‌که‌ون، یـه‌کێك ببینێ دانـه‌کانی سه‌ره‌وه‌ی که‌وته ناوده‌ستی ئه‌وه پاره‌ی بۆ دێ ، ئه‌گه‌ر ببینێ که‌وته باوه‌شی ئه‌وه کوڕیـان ئه‌بێ ، ئه‌گه‌ر بکه‌وێته سه‌ر زه‌وی ئه‌وه کاره‌ساتی مردنـه ،ئه‌وه‌ی قه‌رزار بێت له خه‌ودا دانی بکه‌وێت قه‌رزه‌که‌ی ئه‌داته‌وه ، که‌وتنی دانـه‌کانی خواره‌وه غه‌م و په‌ژاره و ئازاره ،که‌وتنی هه‌موو دانـه‌کان مانای مردنی هه‌موو ئه‌و که‌سانـه‌یـه که له‌و ماڵه‌دا ده‌ژێن ،ئه‌گه‌ر یـه‌کێك دانـه‌کانی که‌وت و خۆی هه‌ڵیـانی گرته‌وه ،مانای ئه‌وه‌یـه منداڵه‌کانی ئه‌مرن ،ئه‌وه‌ی دانی بکه‌وێت و نانی پێ نـه‌خورێ ئه‌وه ده‌ست کورت و هه‌ژار ئه‌بێت ،دان خزم و که‌س و کارمانـه دانـه‌کانی سه‌ره‌وه پیـاوه‌کانن له خزم و که‌س و کاری باوك دانـه‌کانی خواره‌وه‌ش ئافره‌تانن له خزم و که‌س و کاری دایك ، هه‌ر دانێك یـه کێکه له که‌س وکارمان ،به کورتی دان ته‌مـه‌ن درێژی و مردن وپاره‌و ژیـان و نـهێنی ده‌رده‌بڕێ ،دان جولانـه‌وه نـه‌خۆشی یـه ،دانی دروستکراو له زێڕ باشـه به‌ڵام له‌وانـه‌شـه ماڵ سوتان بێت ،دانی دروستکراو له زیو زیـان و زه‌ره‌ره ، درێژ بوونی دان مانای شـه‌ڕ و ناکۆکی و ئاژاوه‌ی ناو ماڵه . .
به‌شی پێنجه‌م
ئه‌م کاته‌تان باش ، پێشـه‌کی پێتان ڕائه‌گه‌یـه‌نین که ئه‌توانن به ڕێگه‌ی ئه‌م ئیمێله‌ی خواره‌وه په‌یوه‌ندیمان پێوه بکه‌ن ، ئێمـه‌ش ئاماده‌ین خه‌وه‌کانتان شی بکه‌ینـه‌وه‌و وه‌ڵامـی پرسیـاره‌کانتانیش بده‌ینـه‌وه ، هه‌روه‌ها به‌وپه‌ڕی خۆشحالیـه‌وه پێشوازی له ڕه‌خنـه‌و بۆچون و تێبینیـه‌کانتان ده‌که‌ین و وه‌ڵامتان ئه‌ده‌ینـه‌وه ، ئه‌مـه‌ش ئیمێله‌که‌یـه :
[email protected]
ئه‌مـه‌ش شی ه‌وه‌ی چه‌ند ووشـه‌یـه‌کی دیکه‌یـه که زۆربه‌تان خه‌وی پێوه ئه‌بینن هیوا دارم جێ ی ره‌زامـه‌ندیتان بێت :
(1): لانك : کڕینی لانك یـان نوستن له‌ناو لانك خێرو خۆشی یـه و چاکه ه هه‌ر وه‌ك خوای گه‌وره له قوڕئانی پیرۆزدا ئه‌فه‌رموێ {{ ومن عمل صالحا فلانفسهم یمـهدون}} سوره‌تی روم / 44 ، هه‌روه‌ها لانك بۆ پیـاوان غه‌م و خه‌فه‌ت و زیندانـه و بۆ کوڕی گه‌نجیش هاوسه‌ره و بۆ ئافره‌تیش کوڕه له‌وانـه‌شـه گریـان و غه‌م و په‌ژاره‌و جێ ی گۆرانی ووتن و سه‌ما و خۆشی بێت ، هه‌ندێ جاریش به مانای داره مـه‌یت دێت .
(2): ته‌زبیح : بینینی ته‌زبیح له خه‌ودا مانای ئافره‌تێکی چاکه یـان ژیـانێکی حه‌ڵاڵه یـان سه‌ربازی سود به‌خشـه بۆ خاوه‌نی ته‌زبیحه‌که‌و ئه‌وه‌ی به ده‌ستیوه‌یـه‌تی .
(3): مژیین : یـه‌کێك له خه‌ودا ببینێ یـه‌کێك ئه‌ی مژێ ئه‌وه پاره‌ی لێ وه‌رئه‌گرێ ، ئه‌گه‌ر سینگی بمژێ پاره له‌ژنـه‌که‌ی وه‌ر ئه‌گرێ ، ئه‌گه‌ر لوتی بمژێ پاره له گیرفانی ده‌رئه‌کات یـان رانی بمژێ پاره له عه‌شره‌ته‌که‌ی وه‌ر ئه‌گرێ .
(4):صابون : له خه‌ودا پاره‌یـه ، ئه‌گه‌ر نـه‌خۆش له خه‌ودا به سابون جل و به‌رگی بشوات چاك ئه‌بێته‌وه ، ئه‌وه‌ی سابون له خه‌ودا ببینێ ئه‌گه‌ر قه‌رزار بێت قه‌رزه‌که‌ی ئه‌داته‌وه ، ئه‌گه‌ر دڵ ته‌نگ بێت له دڵ ته‌نگیـه‌که‌ی ده‌رده‌چێ و دڵ خۆش و کامـه‌ران ئه‌بێت ،سابون چڵك لا ئه‌بات و چڵکیش غه‌م و خه‌فه‌ته .
(5): کلیل : کلیل له خه‌ودا رزق و یـارمـه‌تی و ه‌وه‌ی ده‌رگای زانسته ، یـان منداڵه یـان سیخۆر (جاسوس) ،خوای گه‌وره له قوڕئانی پیرۆزدا ئه فه‌رموێ {{نصر من الله و فتح قریب }} سوره‌تی الصف /13 ، واتا به یـارمـه‌تی خوا سه‌رکه‌وتن و ه‌وه نزیکه ،ئه‌و که‌سه‌ی کلیلێکی بێ دانی به‌ده‌سته‌وه بێت زوڵم له منداڵی هه‌تیو یـان بێ باوك و دایك ئه‌کات ،کلیلی به‌هه‌شت ده‌وڵه‌مـه‌ند بوونـه له بواری ئابوری وزانست دا ، هه‌روه‌ها کلیل قه‌بول بوونی دوعاو پاڕانـه‌وه‌یـه‌خوای گه‌وره ، له‌وانـه‌شـه کلیل چوونـه حه‌ج بێت ،کلیلی ئاسن پیـاوێکی به هێزو توانایـه ، ئه‌و که‌سه‌ی له خه‌ودا بێ کلیل ده‌رگایـه‌ك یـان قفلێك بکاته‌وه به‌سه‌ر دوژمنـه‌که‌یدا زاڵ ئه‌بێت ، ئه‌گه‌ر به کلیل بیکاته‌وه ئه‌وه‌ی له دڵیـه‌تی و ئه‌یـه‌وێ به یـارمـه‌تی خوای گه‌وره بۆی به‌دی دێت ، ئه‌و که‌سه‌ی نـه‌توانێ ده‌رگایـه‌ك بکاته‌وه ئیش و کاره‌که‌ی ئاڵۆزترو زه‌حمـه‌ت تر ئه‌بێت ، هه‌ندێ جاریش کلیل ته‌رمـه و قفڵه‌که یـان ده‌رگاکه‌ش گۆڕه .
(6): ئاشت بوونـه‌وه : له خه‌ودا دوژمنایـه‌تی یـه ، ئه‌و که‌سه‌ی له خه‌ودا له‌گه‌ڵ دوژمنـه‌که‌ی ئاشت بێته‌وه ئه‌وه زیـاتر دوژمنایـه‌تی له‌گه‌ڵ دا ده‌کات ، هه‌روه‌ها ئامۆژگاری ی یـه‌کێکه که له رێداوه و داوای لێ ئه‌کرێت بگه‌ڕێته‌وه سه‌ر ڕێ ی ڕاست .
(7): په‌یمانی شـه‌ڕ نـه : هه‌سانـه‌وه‌و خۆشی و کامـه‌رانی و ئاسایش وچاك بونـه‌وه‌ی نـه‌خۆش و ده‌ست که‌وتی رزقی حه‌ڵاڵ و پاره و ئه‌نجام دانی کرده‌وه‌ی چاکه ، هه‌روه‌ها بۆ کوڕی گه‌نج ژن هێنانـه و بۆ کچی گه‌نچ شوه .
(8): وێنـه گر : شعر و زانست و ئه‌ندازیـاری و دانای یـه ، هه‌روه‌ها مـه‌ی خواردنـه‌وه‌و گوناه و درۆ ه له‌گه‌ڵ خوای گه‌وره و چونـه ناو کاری مـه‌ترسی داره .
(9): شـه‌پۆڵ : توندو تیژی و ژان و ئازاره ، خوای گه‌وره له قوڕئانی پیرۆزدا ئه فه‌رموێ {{ واذا غشیـهم موج کالظلل دعوا الله مخلصین له الدین }}سوره‌تی لقمان/32 واتا که ئه‌که‌ونـه ناو شـه‌پۆڵه‌وه به دڵێکی پاك له خوای گه‌وره ئه‌پاڕێنـه‌وه ، هه‌روه‌ها شـه‌پۆڵ مـه‌ترسی خنکانی به دواوه‌یـه هه‌ر وه‌ك خوای گه‌وره له ئایـه‌تێکی تری قوڕئانی پیرۆزدا ئه‌فه‌رموێ {{وحال بینـهما الموج فکان من المغرقین }} سوره‌تی هود /43 ،واتا شـه‌پۆڵ سه‌رو بنیـانی کردو خنکاندیـانی ، له‌م دوو ئایـه‌ته ده‌رده‌که‌وێ که بینینی شـه‌پۆڵ له خه‌ودا باش نی یـه .
(10): قوڕگ : ئه‌گه‌ر یـه‌کێك له خه‌ودا ببینێ مووێك یـان ده‌زوێك له قوڕگی دێته ده‌ره‌وه نـه پچڕێت و بن بڕیش نـه‌بێت هه‌ر به‌رده‌وام بێت ئه‌و که‌سه ته‌مـه‌ن درێژ ئه‌بێت یـان شـه‌ڕو ناکۆکی له‌گه‌ڵ سه‌رۆکه‌که‌ی به‌رده‌وام ئه‌بێت ،ئه‌گه‌ر شالیـار واتا وه‌زیر بێت باری زانستی پته‌وتر ئه‌بێت .
(11): برنج : برنجی کاڵ پاره‌یـه‌و به هیلاکی و به خه‌فه‌ت و به زۆر کۆکراوه‌ته‌وه ، برنجی کوڵاویش قازانجه .
(12): ووشـه‌ی ئۆف : ووشـه‌یـه‌کی ناره‌زایی ده‌ربڕینـه ، ئه‌وه‌ی له‌خه‌ودا بڵێ ئۆف ئه‌و که‌سه سوودی بۆ باوك و دایکی نابێت ،خوای گه‌وره له قوڕئانی پیرۆزدا ئه‌فه‌رموێ{{ولا تقل لهما اف ولا تنـهرهما }} سوره‌تی الاسراء / 23 .
(13): شێت بوون : له خه‌ودا سه‌ربه‌رزی وشکۆمـه‌ندی وده‌وڵه‌مـه‌ندی و خۆشی و کامـه‌رانی یـه ، ئه‌گه‌ر له‌خه‌ودا به‌هۆی ده‌ست لێ وه‌شانـه‌وه تێك چێت ئه‌وه پاره به فایز ئه‌داته خه‌ڵکی ، هه‌روه‌ها شێت بوون مانای چوونـه به‌هه‌شته یـان ده‌سکه‌وتی پاره‌یـه‌و زوو خه‌رج ئه‌کرێت ، شێت بوونی منداڵ ده‌وڵه‌مـه‌ند بوونی باوکی یـه‌تی ، شێت بوونی ئافره‌ت ساڵێکی خۆش و به به‌ره‌که‌ته .
(14): مردن : گه‌ڕاندنـه‌وه‌ی ئامانـه‌ته یـان چاك بوونـه‌وه‌ی نـه‌خۆشـه یـان رزگار بوونـه له زیندان یـان گه‌ڕانـه‌وه‌ی که‌سێکی دووره ، هه‌روه‌ها مردن له خه‌ودا ئه‌گه‌ر گریـانی له گه‌ڵ دا بێت و ناشتنی له گه‌ڵ دا نـه‌بێت که‌م و کوری و خراپه‌کاریـه له ئایین و پله و پایـه ی به‌رزی دونیـایـه ، مردنی بێ گریـان و بێ ناشتن و بێ ته‌رم ڕووخانی خانوه یـان چاو کوێر بوونـه یـان ته‌مـه‌ن درێژی یـه ،هه‌روه‌ها مردن له خه‌ودا سه‌فه‌ره یـان ده‌ست کورتی یـه یـان ژن هێنانـه چوونکه مردو وه‌ك زاوا ده‌شۆردرێ و بۆنی خۆش ده‌کرێت ، ئه‌وه‌ی بمرێ وته‌رمـه‌که‌ی له‌سه‌ر شان هه ڵگیرێ و به‌ڵام نـه‌خرێته ژێر خاکه‌وه ئه‌و که‌سه به‌سه‌ر دوژمنانی زاڵ ئه‌بێت مردن و زیندو بونـه‌وه له خه‌ودا ده‌وڵه‌مـه‌ند بوونـه یـان تۆبه ه ، مردوێك له خه‌ودا بڵێ من نـه مردووم ئه‌و مردوه پله‌و پایـه‌ی شـه‌هیدی هه‌یـه ، ئه‌گه‌ر مردوو نـه‌خۆش بێت خوی به‌رپرسیـاره له کرده‌وه‌کانی ، مردوه‌کان له گۆڕه‌کانیـان ده‌رچن نان و خواردنی خه‌ڵکی بخۆن گرانی ئه‌بێت ، مردو له خه‌ودا هه‌ر چی بڵێ ڕاسته ، ئه‌گه‌ر مردو پێ بکه‌نێ له‌و دونیـایـه کاروباری باشـه ،ئه‌توانین بڵێین مردن په‌شیمان بوونـه‌وه‌یـه له گوناهێکی گه‌وره ، ئه‌وه‌ی ببینێ له خه‌ودا مردوه‌و جل وبه‌رگی له‌به‌ر نی یـه هه‌ژارو ده‌ست کورت ئه‌بێت ،مردو له‌سه‌ر فه‌رش و مافور بێت کاروباری دونیـای باشـه ، مردنی کوڕ له خه‌ودا ڕزگار بوونـه له دوژمن ، ئه‌گه‌ر یـه‌کێك له خه‌ودا ببینێ مردو ناشترا ئه‌و که‌سه ئه‌گه‌ر له زیندان دا بێت به‌ره‌ڵڵا ئه‌کرێت ، ئه‌گه‌ر هاوسه‌ری نـه‌بێت ئه‌وه ژن دێنێ کچیش بێت شوو ئه‌کات ، نـه‌خۆش له خه‌ودا ببینێ ژنی هێناوه ئه‌وه ئه‌مرێ ،مردن بۆ ئه‌و که‌سانـه باشـه که ئه‌ترسن یـان دڵ ته‌نگن ، مردنی برا مانای مردنی دوژمنـه ، ئه‌و که‌سه‌ی ببینێ چه‌ن مردوێێکی له گه‌ڵه ئه‌وه چه‌ند که‌سێکی دوو ڕووی له گه‌ڵه ،هاوڕێیـه‌تی ی مردو سه‌فه‌رێکی دوورو درێژه ،ئه‌و که‌سه‌ی خۆی له‌سه‌ر ته‌ختی مردو شۆرین ببینێ له خه‌فه‌ت و قه‌رز رزگاری ئه‌بێت ،ئه‌گه‌ر مردو له‌خه‌ودا زیندو ببێته‌وه باسی ئه‌و مردوه ئه‌کرێت ، دڵ ته‌نگی و دڵ خۆشی و ڕووخۆشی مردو باری ئه‌و دونیـایـه‌ی تری ده‌رده‌بڕێ ،مردو ده‌م و چاوی ڕه‌ش بێت ئه‌و مردوه به کافری مردوه ، ئه‌گه‌ر یـه‌کێك مردوێك زیندو بکاته‌وه ئه‌وه‌رێك یـان جوله‌که‌یـه‌ك ئه‌کاته موسڵمان ،مردو چیت بداتێ باشـه‌ه چیشت لێ وه‌ر گرێ خه‌راپه ، ماچ ی مردوێکی ناسراو ده‌ست که‌وتی پاره‌یـه ، ئه‌گه‌ر نـه‌خۆشێك مردوێك ماچ کات ئه‌مرێ ،مردو له زیندو بدات مانای ئه‌وه‌یـه زیندوه‌که له دونیـادا کرده‌وه‌ی خه‌راپ و ناپه‌سه‌ندی زۆره ، یـه‌کێك ببینێ مردو لێ ی ئه‌دا سه‌فه‌ر ئه‌کات و به خۆشی ئهگهڕێتهوه ، نوستنی مردو هه‌سانـه‌وه‌یـه‌تی له‌و دونیـایـه ، نوستنی زیندو له‌گه‌ڵ مردو ته‌مـه‌ن درێژیـه بۆ زیندوه‌که ، ده‌رچونی مردو له‌گۆڕه‌کانیـان مانای به‌ڕه‌ڵڵا ی زیندانیـه‌کانـه ،مردنی باوك و دایك له‌خه‌ودا ده‌ست کورتی و هه‌ژاری یـه ، مردنی کت وپڕ ده‌وڵه‌مـه‌ند بوونی هه‌ژاره ، نوێژ له‌سه‌ر مردو کرده‌وه‌ی ناڕه‌واو ناهه‌قه ،خنکانی مردو له‌ناو ده‌ریـا مانای خنکانیـه‌تی له ناو گوناهه‌کانی دا
به‌شی شـه‌شـه‌م
چه‌ند ووشـه‌یـه‌کی دیکه‌مان بۆتان هه‌ڵبژاردوه وشی ئه‌که‌ینـه‌وه ئومێده‌وارین به دڵتان بێت :
(1): مشك : مشك له‌خه‌ودا ئافره‌تێکی ڕه‌وشت خراپه ، یـان ئافره‌تێکی نـه‌فره‌ت لێ کراوی جوله‌که‌یـه ، یـان پیـاوێکی جوله‌که‌یـه یـان دزه ، مشکی زۆر رزقه ئه‌وه‌ی له خه‌ودا ببینێ مشکێکی زۆر له ماڵیدایـه رزقی فره‌وانترئه‌بێت ،ئه‌گه‌ر مشك له ماڵی ده‌رچێت رزقی که‌م ئه‌بێ ،ئه‌وکه‌سه‌ی ببێته خاوه‌ن مشکێك خزمـه‌ت کارێکی ئه‌بێ ،مشکی ڕه‌ش و سپێ مانای شـه‌و و ڕۆژه ، مشك ئه‌گه‌ر ڕه‌نگیـان وه‌ك یـه‌ك بێت ئافره‌تن ،هات و چۆی مشکی ڕه‌ش و سپی ته‌مـه‌ن درێژیـه سپی ڕۆژه‌و ڕه‌شیش شـه‌وه ، هه‌روه‌ها ووتراوه مشك که‌س و کارو منداڵی ناو ماڵن ، ئه‌و که‌سه‌ی له خه‌ودا مشکێ بکوژێ به‌سه‌ر ئافره‌تێکی خراپه کار زاڵ ئه‌بێت ، ئه‌وکه‌سه‌ی به تیر یـان به به‌رد له مشکێك بدات ئافره‌تیکێ خراپه کار به نـهێنی هه‌ڵده‌خه‌ڵه‌تێنێ ، بینینی مشکی زۆر له جێیـه‌کی لار یـان له ناو بیرێك مانای ته‌مـه‌ن کورتی یـه ، ئه‌و که‌سه‌ی مشکی زۆر له ماڵی دا ببینێ چه‌ند ئافره‌تێك ئه‌چنـه ماڵی و ئه‌و ئافره‌تانـه بێ سوودن ، وه‌رگرتنی پێستی مشك پاره‌یـه‌کی که‌مـه له ئافره‌تێکی خراپه‌کار.
(2): مـیوه : له خه‌ودا ژن هێنانـه یـان شوو ه ، وه‌ك خوای گه‌وره له‌قوڕئانی پیرۆزدا ئه‌فه‌رموێ {{ ان اصحاب الجنة الیوم فی شغل فاکهون. هم وازواجهم فی ظلال علی الارائك متکئون }} سوره‌تی یس// 55 و 56 ، مـیوه‌ی ته‌ڕ ڕزقێکی کاتی یـه چونکه زوو تێك ئه‌چێت ، مـیوه‌ی ووشك رزقێکی زۆر و هه‌مـیشـه‌ی یـه ، مـیوه بۆ هه‌ژار ده‌وڵه‌مـه‌ند بونـه و بۆ ده‌وڵه‌مـه‌ندیش پاره‌ی زیـاتره ، ئه‌وکه‌سه‌ی ببینێ مـیوه فڕێ ئه‌درێته سه‌ری ئه‌و که‌سه به خێر خوازئه‌ناسرێ و به ناو بانگ ئه‌بێت .
(3):خه‌ڵوز : له خه‌ودا پیـاوێکی ترسناکه ، هه‌روه‌ها ووتراوه پاره‌ی حه‌رامـه ،یـان رزقێکه له سولتانـه‌وه‌یـه ،ئه‌و که‌سه‌ی ببینێ خه‌ڵوز ئاگری گرت ئه‌و که‌سه له‌لایـه‌ن سولتان یـان کاربه‌ده‌سته‌وه تاقی کراوه‌ته‌وه و زوڵمـیشی لێ کراوه و به‌زۆر پاره‌ی لێ سه‌ندراوه ، خه‌ڵوز له زستان پاره‌یـه ئه‌و که‌سه‌ی خزمـه‌ت کارێکی ڕه‌ش پێستی بدرێتێ ئه‌وه چه‌ند کیسه‌یـه‌ك خه‌ڵوزی بۆ دێت ، ئه‌و شته‌ی له ناو ئاگر بسوتێ بینینی باش نی یـه .
(4): ته‌ڵه : پیـاوێکی که‌م ئیمان و ده‌ست بڕو فێڵ بازه ، ئه‌و که‌سه‌ی ته‌ڵه بۆ چۆله‌گه‌یـه‌ك دانێته‌وه پیـاوێکی گه‌وره هه‌ڵئه‌خه‌ڵه‌تێنێ ، ئه‌گه‌ر ئافره‌ت له خه‌ودا بینی ته‌ڵه دائه‌نێته‌وه که باڵنده‌یـه‌ك ئه‌گرێ باڵنده‌که یـه‌ك سه‌ر ئه‌فڕێ ،ئه‌و ئافره‌ته حه‌ز ئه‌کات له مێرده‌که‌ی منداڵی بێت به‌ڵام منداڵه‌که له ناو سگی نا چه‌سپێ ودروست نابێ .
(5): چه‌ك : له خه‌ودا سه‌رکه‌وتنـه ، یـان لاچونی نـه‌خۆشی یـه ، ئه‌گه‌ر یـه‌کێك له ناو خه‌ڵکێکی زۆری بێ چه‌ك دا چه‌کی هه‌ڵگرتبێ ئه‌و که‌سه به گوێره‌ی چۆنیـه‌تی جۆری چه‌که‌که ئه‌بێته سه‌رۆکی ئه‌و خه‌ڵکه ، ئه‌گه‌ر بینی خه‌ڵکی ته‌ماشای ئه‌که‌ن و ئه‌ویش چه‌کی هه‌ڵگرتوه ئه‌و خه‌ڵکه حه‌سودی پێ ئه‌به‌ن ، ئه‌گه‌ر خه‌ڵکه‌که هه‌موویـان پیرو به ته‌مـه‌ن بوون ئه‌وانـه دۆست و هاورێن ،ئه‌گه‌ر گه‌نج بوون ئه‌وانـه دوژمنن ، ئه‌وه‌ی ببینێ چه‌کی هه‌ڵگرتوه‌و ئه‌توانێ به‌کاریشی بێنێ نیـازو مـه‌به‌ستی به‌دی دێت ،چه‌ك بۆ نـه‌خۆش مردنـه ، له‌وانـه‌یـه چاك سازی ئایین بێت ،ئه‌گه‌ر ترسی له‌گه‌ڵ بێت بۆ نـه‌خۆش چاك بونـه‌وه‌یـه ،ئه‌گه‌ر سه‌فه‌ری کردبێت به سه‌لامـه‌تی ئهگهڕێتهوه .
(6): شـه‌کر : شـه‌کر له‌خه‌ودا خۆشی و شادی و چاك بوونـه‌وه‌ی نـه‌خۆش و نـه‌مانی خه‌م و خه‌فه‌ت و به دی هاتنی هیواو ئامانجه ، ئه‌گه‌ر ئافره‌تیش بێت ئافره‌تێکی خانـه‌دانـه ، ئه‌گه‌ر کوڕیش بێت ئه‌و کوڕه زیره‌ك و داناو زانیـاره‌و به‌شداری له به‌هره‌و هونـه‌ری خه‌ڵکی دیکه ده‌کات ، ئه‌گه‌ر پاره‌ش بێت پاره‌یـه‌کی حه‌ڵاڵه ، شـه‌کر له خه‌ودا پاره‌یـه ، شـه‌کری زۆر ئاژاوه‌یـه ، شـه‌کر فرۆشتن باش نی یـه .
(7): ماسی : ئه‌گه‌ر ژماره‌ی بزانی ئه‌وه ئافره‌ته ، ئه‌گه‌ر ژماره‌ی نـه‌زانی ئه‌وه پاره‌و ده‌ست که‌وته ، نـه‌هه‌نگ وه‌زیری پاشایـه چونکه ده‌ریـا پاشایـه و ماسیش سه‌ربازی پاشایـه ، گرتنی ماسی یـه‌کی گه‌وره خێرو به‌ره‌که‌ته ، ئه‌و ماسی یـه‌ی تۆکڵه‌که‌ی نـه‌رمـه بۆ ئه‌وکه‌سانـه باشـه که ئه‌یـانـه‌وێ خه‌ڵکی هه‌ڵ خه‌ڵتێنن ، ماسی باشـه بۆ ئه‌و که‌سانـه‌ی نیـازی ژن هێنانیـان هه‌یـه ، ماسی مردو له‌ناو ده‌ریـا باش نی یـه چونکه نیـازو مـه‌به‌ست به دی نایـه‌ت ، ماسی له‌سه‌ر جێی خه‌ودا ببیندرێ بۆ نـه‌خۆش و بۆ ماسی گر باش نی یـه ، ماسی گرتن له ناو ئاوی مـه‌ند خه‌م و خه‌فه‌ته ، ماسی خواردن به کاڵی زۆر باشـه ،ماسی سوێر واتا به خێ گیروگرفته ، ووتراوه ئه‌گه‌ر ژماره‌ی ماسیـه‌کان بگاته چوارئه‌وه ئافره‌ته
[خەونامەی کوردی - sarbast.com ری بون]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 01 Sep 2018 10:39:00 +0000